Motorisering

Met de komst van de verbrandingsmotor werd aanvankelijk veel gebruik gemaakt van de zogenaamde ‘lamme arm’. Dat is een scheepsschroef die opzij van het schip overboord gehangen kon worden en aangedreven werd door een motor op het voordek. Op die manier kon er gecombineerd gezeild en waar nodig met motor gevaren worden.


Ook kwam de zogenaamde ‘opdrukker’ ofwel ‘opduwer’ in beeld. Dit is een klein, sleepbootachtig scheepje met veel diepgang en een zware dieselmotor. Deze werd aan het achterschip verbonden en drukte op die manier het schip vooruit. Veel sleep- en zeilschepen werden vanaf de jaren ’40 alsnog voorzien van een scheepsmotor. Sommige schepen voorzien van een zelflosinstallatie, al dan niet met hulpmotor.


De ‘luxe motor’ is een scheepstype dat specifiek is ontworpen als motorschip, gebouwd vanaf de jaren ’20. Voordien waren er soortgelijke schepen die als voorstuwing een stoommachine hadden. De luxe motor had naast een luxere schipperswoning ook een stuurhut waarmee varen in weer en wind een stuk aangenamer werd.

Image description
Een zijschroef, aangedreven door een dieselmotor op of onder het voordek met een haakse overbrenging naar de schroefas, die buitenom langs het schip in het water kon worden gebracht. Met dit systeem hoefde de schipper geen deel van het laadruim op te offeren aan een machinekamer. Zo kon er gecombineerd gezeild en waar nodig met motor gevaren worden.
Image description
De zijschroef in actie bij het gerestaureerde ijsselaakje Door Gunst Verkregen.
Image description
Image description
Aandrijfas van de zijschroefinstallatie op het voordek van het gerestaureerde ijsselaakje Door Gunst Verkregen.
Image description
Zijschroef uit het water gelicht, bij het gerestaureerde ijsselaakje Door Gunst Verkregen.
Image description
Oude foto van een geladen tjalk, varend met de zijschroef.
Image description
Tekening van een tjalkje met een opduwer die voor de voorstuwing zorgt. De tekening is gemaakt door schipper Philip Tetteroo, die zelf als schipper met een kempenaar met opduwer erachter heeft gevaren.
Image description
Oude foto van een vrachtscheepje met een opduwer erachter.
Image description
Oude foto van de steilsteven Hoop op zegen aangedreven door een opduwer, met de schipperse aan de helmstok.
Image description
Zo werd de opduwer achter het te duwen schip bevestigd.
Image description
De opduwer achter de hasselteraak Annigje. De Annigje is gebouwd in 1908 en is volledig gerestaureerd. Het schip maakt samen met de opduwer deel uit van de collectie van het Rotterdams havenmuseum. Met dit schip kan heden ten dage het varen met een opduwer worden gedemonstreerd.
Image description
Schippers van varend erfgoed varen ook soms nu nog sporadisch met een opduwer. Hier de Solideogloria.
Image description
Een foto uit de eerste helft van de vorige eeuw in de omgeving van Winschoten. Hier wordt turf geladen met de kruiwagen. De Groninger steilsteven Risico van schipper Valkema is kort na de bouw al omgebouwd tot motorschip. De Risico ligt hier ijzeroer te laden wat naar Delfzijl werd gebracht om vervolgens per zeeschip naar Engeland te worden getransporteerd. Daar werd de ijzeroer gebruikt voor de zuivering van stadsgas.
Image description
Met de zelflosinstallatie konden schippers hun lading zelf lossen en laden. Dat leverde veel tijdwinst op.
Klik op de foto voor een vergroting met onderschrift.